پوست چرم چیست؟

چرم ماده ای با دوام و انعطاف پذیر است، که از دباغی پوست احشام به دست می آید.  پوست چرم به دلیل داشتن ویژگی تنفس پذیری جایگاه مهمی را در بخش پوشاک به خود اختصاص داده است. پوست خام احشام (حیوانات) در حالت طبیعی خود قابل استفاده نیستند، چون به مرور زمان پوسیده شده و با تغییرات دمایی دچار تغییر خواص می شوند. در سرما سخت و صلب و در گرما شل و نرم می شوند.

فرایند دباغی پوست فسادپذیر را به یک ماده طبیعی پایدار، دایمی و انعطاف پذیر برای کاربردهای گوناگون تبدیل می‌ کند. چرم در تلفیق با چوب، پایه فناوری باستانیان را شکل داده است.

این صنعت با صنعت خز، متفاوت است. این تفاوت از اهمیت مواد خام مورد استفاده در هر کدام پیداست. مواد خام مورد استفاده در این صنعت، محصولات فرعی صنعت گوشت هستند؛ در حالی‌ که گوشت ارزش بیشتری نسبت به پوست دارد.

مواد خامی که در صنعت خز به‌ کار گرفته می‌ شوند، ارزش بیشتری نسبت به گوشت دارند و به همین خاطر گوشت به عنوان یک محصول جانبی تلقی می‌ شود.

پوست چرم طبیعی

تاکسیدرمی اجازه استفاده از پوست حیوانات را به انسان می‌ دهد، البته مهم تر از پوست‌ شان، سر و بخشی از پشت آن‌ ها است. پوست‌ های خام در ساخت چسب و ژلافین هم کاربرد دارند. چند راه وجود دارد که در نتیجه آن‌ ها، پوست جانور به یک ماده انعطاف‌ پذیر و محکم به نام چرم تبدیل می‌ شود.

در این مقاله می خواهیم تمامی مواردی را که باید در مورد چرم بدانید، اعم از انواع مختلف آن، ویژگی ها و روش های پرداخت را بررسی کنیم.

با کالازم همراه باشید.

انواع چرم 

چرم فول گرین: چرمی که لایه لایه نشده است و یا رویه (منظور از رویه یا رخ  قسمتی است که محل رویش پشم یا موی حیوان می باشد) آن ساییده نشده باشد که عموما از انواع پوست های گاوی، گوسفندی، بره ای و بزی تولید می شود.

جیر: نوعی چرم با سطح صاف و مخمل مانند است که در تهیه چکمه، دستکش، کیف جیبی و دیگر محصولات می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. عموما از پوست های بزی و گوسفندی ایجاد می شود. برای ساخت جیر، سطح گوشتی پوست را پرداخت می‌ کنند تا به صورت مخملی درآید.

انواع چرم

اشبالت (لایه لایه کردن): لایه زیرین پوست گاو است که به عنوان جیر گاوی عرضه می شود. برای به دست آوردن این چرم شبیه جیر، پوست ضخیم گاوی را ورقه ‌ورقه می‌ کنند، و به مرحله جیرسازی می رسد.

نبوک: در صورتی که در تهیه چرم از فول گرین استفاده گردد، اما رخ آن ساییده شود نبوک به دست می آید که نسبت به جیر و اشبالت دارای تراکم الیاف بیشتری بوده و ظاهر یکنواخت تر داشته و زیر دست نرم تر خواهد بود.

ویژگی ها

1- چرم گاوی و گوساله ای: این نوع دارای الیاف متراکم است و به همین دلیل مقاومت بالایی دارد، سطح آن صاف و در اصطلاح بدون گرین می باشد که بر اساس مورد مصرف به صورت نرم و خشک در ضخامت های متفاوت ارائه می شود. کاربرد عمومی آن در تهیه کفش و انواع کیف (همچنین به طور معمول در تهیه لباس و دستکش هم استفاده می گردد.

بهترین ترفند های تشخیص چرم اصل از چرم تقلبی

2- گوسفند بره ای: تراکم الیاف این مورد به نسبت سایر موارد کم است، سطح آن مانند چرم گاوی صاف است، لطافت و سبکی آن باعث گردیده که به صورت عمده در لباس و دستکش مورد استفاده قرار بگیرد. انواع کیف  نیز جهت تهیه کیف های زنانه تولید می شود.

چرم گاوی و گوساله ای

3- چرم بزی : تراکم الیاف آن نسبت به گاوی کمتر است،  ولی از چرم گوسفندی بیشتر می باشد و مقاومت بالایی دارد. محل خروج مو به وضوح بر روی چرم مشاهده می شود و به راحتی از سایر موارد قابل تشخیص است.  با توجه به کاربرد این نوع به دو صورت نرم و خشک ارائه می شود. موارد مصرف این پوست در انواع کیف و کفش زنانه می باشد.

دلایل برتری چرم طبیعی نسبت به مصنوعی (فوم):

1- خاصیت قابلیت عبور بخار آب (یا همان خصلت تنفسی) در انواع طبیعی

2- استحکام بالای طبیعی

کاربرد های چرم در صنعت

این پارچه ی زیبا در صنعت های مختلفی به دلیل مقاوت و دوام بالایی که دارد مورد استفاده قرار می گیرد از جمله کاربرد های آن در صنعت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

 1. استفاده شده در صنعت مد و لباس 

2. صنعت کیف و ساک دستی و کیف پول

3. کفش زنانه و مردانه و پوتین 

4.مورد استفاده در صنعت مبل سازی و صندلی و نیمکت

5. ساخت زین چرم و محصولات مرتبط با سوار کاری

6. در ورزش برای ساخت توپ و دستکش های ورزشی

7. قاب سازی 

8. چرم برای ساخت غلاف چاقو و تفنگ های تزئینی و… مورد استفاده قرار می گیرد.

چگونگی تشخیص پوست طبیعی از مصنوعی 

1- پوست مصنوعی در تمام سطح دارای یک طرح یکسان یا یک طرح تکراری است، در حالی که سطح طبیعی دارای طرح ها و رخ های مختلف می باشد.

2- در یک سطح بزرگ ضخامت پوست مصنوعی در تمام نقاط یکسان است، در حالی که پوست طبیعی در نقاط مختلف سطح دارای ضخامت های متفاوت می باشد.

3- چرم مصنوعی خیلی سریع در مقابل حرارت جمع می شود و در حال سوختن بوی خاصی از آن به مشام می رسد و دود سیاه رنگی ایجاد می کند و خاکستر باقی مانده از آن سفت و خشک است. در حالی که موارد طبیعی در مقابل حرارت دیرتر جمع می شود و دیرتر آتش می گیرد و در حال سوختن بویی مشابه سوختن پشم به مشام می خورد و دود سفید رنگی ایجاد می کند و خاکستر باقی مانده آن نرم و پودری است.

تشخیص چرم مصنوعی از طبیعی

4- در مقطع برش خورده انواع مصنوعی الیافی مشاهده نمی شود. در صورتی که در مقطع چرم طبیعی الیاف رشته ای قابل مشاهده است.

5- چرم مصنوعی از مواد پلاستیکی ساخته شده که بر روی سطح یک تور تزریق می شود، بنابراین دولایه است. در صورتی که پوست طبیعی این گونه نمی باشد.

6- زیردست چرم مصنوعی حالت لاستیکی دارد.

دباغی چیست؟ 

هنگامی که پوست مرطوب است، نرم و انعطاف پذیر بوده و  به سرعت فاسد می گردد و هنگامی که خشک می شود به یک جسم سفت و شکننده تبدیل می شود که پس از مرطوب شدن مجدد حالت فاسد شدن، گندیدگی و تعفن در آن مشاهده می گردد. در حالی که پوست دباغی شده با از دست دادن رطوبت خود به یک جسم نرم و انعطاف پذیر تبدیل می شود که پس از جذب مجدد رطوبت به هیچ وجه فاسد و متعفن نمی گردد.

با انتخاب بهترین مبل چرم دکوراسیون فوق العاده ای داشته باشید!

بنابراین هدف از دباغی جلوگیری از خشکی و شکنندگی پوست و حفظ نرمی و قابلیت انعطاف چرم پس از خارج شدن آب آن می باشد.

به عبارت دیگر دباغی عبارت است از عمل آوردن پوست های خام فاسد شدنی به وسیله یک سری روش ها و مواد شیمیایی جهت تبدیل به یک محصول فساد ناپذیر و قابل مصرف در تولید کالاهای چرمی گوناگون است.

• گیاهی با استفاده از تانن  (از ریشه tanning به معنای دباغی) و سایر عناصری که در پوست تنه و میوه برخی درختان (مانند مازو) یافت می‌ شوند، تهیه می‌ شود. این نوع، انعطاف‌ پذیر بوده و رنگ آن قهوه‌ ای است که میزان رنگی که دارد به ترکیب شیمیایی و رنگ پوست بازمی‌ گردد. چرم گیاهی در آب پایدار نیست و بی‌ رنگ می‌ شود. اگر پس از خیس شدن، آن را خشک کنید، چروک می شود و از انعطاف‌ پذیری و نرمی‌ که دارد کم خواهد شد. در آب گرم، شدت چروک شدن آن بیشتر است و تقریباً شبیه ژلاتین می‌ شود. علاوه بر این که سفت شده و احتمالاً شکننده هم می‌ شود. چرم جوشانده نمونه‌ ای است از چرمی که با قرار گرفتن در آب داغ شناور شده و سفت شود. این اتفاق در موم جوشانده و مواد شبیه هم رخ می‌ دهد.  در تاریخ گهگاه پس از عمل سفت کردن آن، از این ماده در زره ها و همچنین در اتصال کتاب‌ ها هم استفاده شده است. این نوع چرم،  تنها نوعی است که در حکاکی و قالب‌ گیری می‌ تواند مناسب باشد.

• کرومی که در سال ۱۸۵۸ اختراع شد، با کرومیوم سولفات و دیگر نمک‌های کرومیوم دباغی می‌ شود.

• آلدهیدی با استفاده از ترکیبات گلوتارآلدهید که با اکسازولیدین دباغی می‌ شود.

• ترکیبی به کمک بسپارهای آروماتیک مثل گونه‌ هایی از نوولاک و نرادول ساخته و دباغی می‌ شود.

• آلومی که با نمک آلومینیوم در ترکیب با چسبنده‌ های گوناگون و منابع پروتئینی مانند فلوئور ،زرده تخم مرغ و غیره دباغی می‌ شود.

• پوسته خام چرم با ایجاد تراش‌ های نازک روی پوست، شناور سازی در لیمو و کشیدن آن در موقعی که خشک شده است درست می‌ شود.

پس از دباغی اولیه، با توجه به این که برای تولید کالاهای چرمی گوناگون به خواص متفاوتی از قبیل میزان نرمی، کشسانی یا سفتی و غیره نیاز است. لذا جهت ایجاد این خصوصیات دباغی مجدد با مواد شیمیایی خامی که این خصوصیات را به چرم می دهد صورت می گیرد..

مراحل اصلی ساختن چرم

1- کندن پوست: جدا کردن پوست از لاشه حیوانات

2- ضدعفونی کردن: جلوگیری از فاسد شدن پوست هنگام حمل و نقل و انبار کردن

3- شستشو و خیساندن: بازگرداندن پوست های خشک به حالت عادی و متعادل

4- موزدایی: جدا کردن مو از سطح پوست

5- آهک دادن: نرم کردن ریشه مو، چربی و گوشت های زائد جهت منبسط کردن بافت های پوست برای مراحل بعدی

مراحل ساختن چرم

6- لش زدایی: جدا کردن چربی و گوشت های زائد از پوست

7- آهک زدایی: خنثی کردن مواد قلیایی که در مرحله 5 به وجود آمده است

8- افزایش مواد آنزیمی: جهت نرم کردن پوست

9- سالامبور کردن یا اسیدی کردن: رسانیدن درجه اسیدی پوست در حد لازم (پوست سالامبور شده را می توان نگهداری کرد)

چرا نباید از چرم مصنوعی استفاده کنیم؟

10-دباغی: در این مرحله پوست را می توان با روش مناسبی با استفاده از مواد گیاهی، کروم و … دباغی کرد

11-تراشیدن یا ورقه کردن: به منظور یکنواخت کردن یا کاهش ضخامت (پوست)

12-شستشو: به منظور از بین بردن نمک های اضافی

13-خنثی کردن: تنظیم درجه اسیدی

14-دباغی مجدد: ایجاد خصوصیاتی مثل نرمی، سفتی، کشسانی و … در پوست نهایی

15-رنگرزی: به دست آوردن رنگ پایه مورد نظر

16-روغن دادن: روشی برای خوراک دادن مواد چربی به منظور نرم کردن و حالت دادن به پوست

17-خشک کردن

18-نرم کردن: انعطاف پذیر کردن پوست به وسیله اعمال مکانیکی

19-گیره کردن: افزایش بازده سطح

20-پرداخت و آراستن: رنگ کردن رویه پوست و بهتر کردن ظاهر آن

21-اتوکردن یا پرس کردن: برای براق کردن، مسطح کردن و نرم کردن یا چاپ زدن و ایجاد نقش های تزیینی روی رخ چرم.

مدت زمان لازم جهت پروسه کامل حدود 15 روز می باشد

با رعایت این نکات کفش های چرم باکیفیت بخرید!

بهترین انواع

پرداخت چرم (فینیشینگ):

پرداخت، فقط یک رنگرزی ساده سطح پوست به منظور پوشاندن اشکالات یا ترمیم خراش های موجود در رخ پوست نیست. بلکه این عمل کمک زیادی به دوام و مقاومت و زیبایی چرم، مقاومت آن در مقابل رطوبت، حلال ها، حرارت و سایش می کند. علاوه بر این ظاهر چرم طبیعی برخلاف انواع سنتزی و پلاستیکی کاملا یکنواخت نیست و این امر سبب می شود که مصرف پوست در تهیه یک کالای چرمی افزایش یابد. اما پرداخت پوست ترکیباتی که در مرحله پرداخت پوست به کار می روند بسیار متنوع بوده و شامل رنگدانه های آلی و معدنی، رنگینه های عالی قابل حل در حلال، رزین ها، واکس ها، نفوذ دهنده ها و … می باشد.

ترکیبات و موارد استفاده از آن ها نسبت به نوع متغیر است و بستگی به نوع پوست و مصرف نهایی دارد.

لایه های تشکیل دهنده پرداخت چرم 

سه لایه اصلی عملیات رنگ آمیزی سطح پوست به شرح ذیل می باشد:

1- باتوم یا لایه زیرین: اولین لایه پرداخت می باشد که رزین های مصرفی در این قسمت عموما چسبناک بوده و باعث چسبیدن سطح پوست به لایه بیس یا پایه می گردند.

2- بیس یا پایه: این لایه عموما 5 تا 8 بار بر سطح دایکراست اعمال می گردد و اصلی ترین لایه پرداخت می باشد. در واقع ایجاد رنگ دلخواه با جنس مناسب زیردست و پوشش عیوب سطح چرم به وسیله این مرحله حاصل می شود.

لایه های تشکیل دهنده پرداخت چرم

3- تاپ یا لایه فوقانی: به عنوان لایه لاک شناخته می شود. وظیفه این لایه محافظت از لایه بیس در مقابل سایش، جلوگیری از رنگ دهی و ایجاد براقیت دلخواه می باشد.

بهترین راهنمای خرید کفش چرم

انواع پرداخت

1- پرداخت آنیلینی: در بسیاری از موارد برای یکنواخت کردن، مراقبت، حالت و مقاومت روی آن با فیلمی شفاف پوشانده می شود و در نتیجه زیبایی طبیعی رخ چرم کاملا مشاهده می گردد.

2- پرداخت مات یا پیگمنتی: در این نوع پرداخت جهت رنگ کردن سطح پوست از رنگدانه استفاده می شود در نتیجه سطح رخ پوست کاملا قابل مشاهده نمی باشد.

3- پرداخت نیمه آنیلین: حد واسط دو نوع پرداخت آنیلین و پیگمنتی می باشد.

4- پرداخت ورنی: در این نوع پرداخت از لایه پلی اورتان ضخیم تر استفاده می شود که تقریبا چرم را ضد آب می سازد ،و معمولا به صورت براق و شفاف است.

5- پرداخت پولاپ: در این پرداخت از روغن هایی استفاده می شود که در صورتی که چرم تحت فشار قرار گیرد ، سایه تیره و روشن روی آن ایجاد می گردد. این پرداخت ظاهری بسیار طبیعی و زیبا به وجود می آورد ولی در نگهداری آن بایستی دقت کافی به عمل آید و باید از ایجاد هر گونه خراش روی سطح چرم جلوگیری شود.

چرم چوب پنبه چیست؟

خواص لایه پرداخت 

1- چسبندگی مطلوب

2- ثبات نوری قابل توجه

3- خاصیت نرمی و کشسانی مطلوب

4- مقاوم در مقابل سایش

5- مقاوم در مقابل عرق کردن

6- قابلیت انعطاف پذیری

7- مقاوم در مقابل تغییرات دما

نحوه نگهداری از البسه و کالاهای چرمی

• چرم و جیر محصولی از پوست طبیعی هستند که سایه روشنی رنگ و چروک های طبیعی وجه تمایز آن از محصولات مصنوعی می باشد.

• گردو غبار و کثیفی سطح را با یک اسفنج نرم پاک کنید.

• سعی نکنید لکه های خیلی عمیق یا لکه هایی که به سختی پاک می شوند را کاملا برطرف نمایید.

• با دور نگه داشتن کالای چرمی از رطوبت زیاد آن را از خطر متورم شدن و یا کپک زدگی مصون دارید.

• جهت محافظت از کالای چرمی از روکش پلاستیکی هرگز استفاده نکنید.

• از زدن عطر و اسپری به صورت مستقیم بر روی کالای چرمی جدا خودداری فرماید.

• آن را در مدت زمان طولانی در مقابل تابش مستقیم آفتاب قرار ندهید.

• سعی کنید روی آن لکه چربی و خودکار ایجاد نکنید.

• محصولات چرمی ممکن است پس از مدتی به علت خشکی هوا یا پس از خشکشویی کمی خشک شود، برای جلوگیری از خشک شدن و حفظ نرمی و لطافت از واکس های روغنی مخصوص و طبیعی استفاده کنید.

• رفع چروک از جیر یا چرم کار ساده ای نیست، لذا لازم است این البسه با چوب لباسی مخصوص در جای خشک و خنک نگهداری شود.

• کاور لباس را از جنس پارچه ای انتخاب کنید و از استفاده از کاور پلاستیکی خودداری نمایید.

• حتی الامکان از استفاده البسه از این جنس در زیر باران خودداری نمایید. در غیر این صورت قبل استفاده بهتر است آن را با اسپری ضد آب کننده کلونیل (Nano Poro) اسپری کنید.

• البسه چرمی را می توانید با قرار دادن پارچه پنبه ای خشک بر روی آن و دمای کمتر از 70 درجه و بدون بخار اتو کنید. از اتو نمودن البسه جیر و شرلینگ خودداری نمایید.

• کیف چرمی خود را با کاغذ باطله پر کنید تا شکل خود را از دست ندهد.

• محصولات چرمی در مقابل نفوذ آب تا حدودی مقاوم هستند (مانند البسه پارچه ای به سرعت خیس نمی شوند) ولی ضد آب نیستند، لذا از خیس شدن آن جلوگیری کنید. در صورت خیس شدن ممکن است تغییر رنگ دهد، در این صورت پیش از هر گونه اقدامی برای تغییرات ایجاد شده، ابتدا آب اضافه را با استفاده از پارچه نرم نخی بگیرید و سپس اجازه دهید در هوای آزاد دور از نور مستقیم خورشید یا حرارت خشک شود، تا به حالت اولیه برگردد. پس از آن اندکی نرم کننده سطحی استفاده کنید تا انعطاف پذیری آن مجددا ایجاد شود. در مورد دستکش قبل از خشک شدن کامل، آن را بپوشید تا فرم دست پیدا کند.

نحوه اعمال واکس مناسب  

تمامی کالاهای چرمی ما جهت نگهداری نیازمند اعمال واکس مناسب هستند. دقت کنید که واکس مصرفی حتما باید مناسب و مخصوص چرم طبیعی باشد. به این منظور می توانید از واکس کلونیل استفاده نمایید. در هنگام اعمال واکس به نکات زیر توجه نمایید:

• ابتدا باید مقدار کمی واکس اعمال شود؛ به گونه ای که واکس اضافی روی سطح  بیش از حد لازم نماند، دقت نمایید از مصرف واکس بیش از حد معمول جدا خودداری شود، استفاده بیش از حد واکس منجر به مسدود شدن منافذ سطحی و جلوگیری از بهینه عمل کردن خصلت تنفسی  (ورود هوا و خروج بخار آب) و همچنین شوره زدن می شود.

• در مورد البسه دقت نمایید :

1. قبل از اعمال واکس مناسب، لباس مورد نظر باید به مدت چند دقیقه گرم شود، برای این منظور می توان لباس را در برابر جریان هوای نیمه گرم مثلا فن کوئل یا سشوار قرار داد.

2. پس از اعمال واکس لباس مجددا در برابر هوای نیمه گرم قرار بدهید.

3. در نهایت کل سطح البسه به وسیله برس یا پارچه نخی تمیز و  نرم پولیش شود.

4. در صورت سفیدک زدن سطح البسه پس از واکس ابتدا پارچه نخی تمیزی روی لباس چرمی پهن نموده و سپس در کمترین درجه حرارت ممکن لباس مورد نظر را اتو کنید، از ثابت نگهداشتن اتو روی سطح جدا خودداری نمایید.

نحوه تمیز کردن کالای چرم

البسه چرمی را می توان در خانه با یک پارچه نمناک تمیز کرد، چنانچه آلودگی سطح چرم زیاد باشد می توانید با استفاده از تمیزکننده کلونیل به شرح زیر نسبت به تمیز کردن چرم  اقدام فرمایید.

نحوه تمیز کردن کالای چرمی

تمیز کننده Clean & Care:

1. کف تمیزکننده را بر روی پارچه نخی سفید قرار دهید.

2. پارچه را به صورت یکنواخت بر روی سطح  بکشید.

3. کف و آلودگی خارج شده را با پارچه نخی نمناک تمیز کنید. (دقت نمایید آب اضافی پارچه را ابتدا به طور کامل خارج کنید.)

4. اجازه دهید تا سطح به طور طبیعی خشک شود.

ترفندهای تمیز کردن و واکس زدن کفش های چرم!

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم به بررسی تمام مواردی را که باید در مورد کالاهای چرم بدانید بررسی کردیم. همچنین نکات لازم تمیز کردن و نگهداری از آن ها را توضیح دهیم تا به راحتی آن ها را خریداری کرده و در مدت زمان طولانی استفاده کنید.

ممنون که تا پایان این مقاله همراه کالازم بودید.

شما چه اطلاعات دیگری در مورد چرم دارید؟ نظرات و تجربیات خود را با تیم ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.

فروش ویژه